ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยในการออกแบบและติดตั้งระบบ HVAC ในโรงงาน

ระบบ HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning) เป็นองค์ประกอบหลักในการสร้างสภาพแวดล้อมการผลิตที่มีเสถียรภาพและมีประสิทธิภาพในโรงงานอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตาม ความผิดพลาดบางประการในการออกแบบและติดตั้ง อาจส่งผลกระทบต่อค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน คุณภาพการผลิต และอาจละเมิดข้อกำหนดตามมาตรฐานของรัฐ

1. การออกแบบระบบ HVAC ขาดความสอดคล้องกับสายการผลิต

ระบบ HVAC บางครั้งถูกวางแยกออกจากระบบสายการผลิตหลัก หรือไม่มีการเชื่อมโยงกับระบบอื่น เช่น ระบบป้องกันอัคคีภัย (PCCC), ระบบไฟฟ้า และระบบเครื่องกล สาเหตุหลักมักมาจากการสำรวจหน้างานที่ไม่เพียงพอ หรือโครงการถูกแยกออกเป็นหลายแพ็กเกจ โดยไม่มีหน่วยงานที่ดูแลด้านเทคนิคแบบองค์รวม

ผลลัพธ์ที่ตามมาคือค่าใช้จ่ายในการแก้ไขและปรับปรุงระบบ HVAC อาจเพิ่มขึ้น 1.5–2 เท่าหลังจากการก่อสร้างเสร็จสิ้น อีกทั้งการกระจายอุณหภูมิและทิศทางลมที่ไม่สม่ำเสมอยังส่งผลต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์และทำให้ต้นทุนการบำรุงรักษาเครื่องจักรเพิ่มสูงขึ้น

ระบบ HVAC ที่ติดตั้งสอดคล้องกับสายการผลิตอุปกรณ์ป้องกันกีฬาของ Dainese ซึ่งดำเนินการโดย Delco ในฐานะผู้รับเหมาหลักด้านการออกแบบและติดตั้งระบบ M&E

แนวทางที่มีประสิทธิภาพคือการกำหนดให้ผู้รับเหมาเข้าทำการสำรวจสายการผลิตอย่างละเอียด ประสานงานอย่างใกล้ชิดกับระบบที่เกี่ยวข้อง และตรวจสอบแบบก่อนเริ่มงาน เพื่อให้มั่นใจว่าการออกแบบมีความสอดคล้องโดยรวม นอกจากนี้ ยังต้องมั่นใจว่าระบบ HVAC ปฏิบัติตามมาตรฐานด้านการออกแบบและติดตั้งของเวียดนาม เช่น TCVN 5687:2010 และข้อกำหนดด้านระบบป้องกันอัคคีภัย QCVN 06:2022/BXD

ระบบ HVAC ควรปฏิบัติตามมาตรฐานการออกแบบและติดตั้ง รวมถึงข้อกำหนดเกี่ยวกับ PCCC อย่างเคร่งครัด

ดูเพิ่มเติม: ปัญหาและความไม่เหมาะสมในการอนุมัติและการประเมินผลระบบป้องกันและระงับอัคคีภัยสำหรับภาคอุตสาหกรรมในปัจจุบัน

2. การเลือกโมเดล HVAC ที่ไม่เหมาะสมกับการใช้งานจริง

การเลือกประเภทของระบบ HVAC เช่น VRV, Chiller, AHU หรือ Multi Split ที่ไม่ตรงกับความต้องการจริงของโรงงานอาจก่อให้เกิดปัญหาได้หลายประการ โดยเฉพาะเมื่อการตัดสินใจเน้นเพียงค่าใช้จ่ายเริ่มต้น โดยไม่ได้คำนึงถึง ต้นทุนรวมตลอดอายุการใช้งาน (TCO – Total Cost of Ownership) ซึ่งส่งผลให้เกิดการใช้พลังงานเกินงบประมาณ และค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานและซ่อมบำรุงที่สูงขึ้น

ตัวอย่างเช่น ระบบ VRV เหมาะสำหรับสำนักงาน แต่ไม่เหมาะกับโรงงานที่ทำงานตลอด 24 ชั่วโมงและมีโหลดความร้อนสูง ขณะที่ระบบ Chiller ที่ใช้ร่วมกับ AHU หรือระบบหล่อเย็นด้วยน้ำจะมีประสิทธิภาพสูงกว่าและประหยัดมากกว่า หากได้รับการออกแบบให้เหมาะสมกับการใช้งานจริงในโรงงาน

ระบบ Multi Split อาจช่วยประหยัดต้นทุนการลงทุนและพื้นที่ติดตั้ง แต่ไม่ใช่ทางเลือกที่ดีสำหรับโรงงานที่ต้องการความเย็นต่อเนื่องและมีโหลดความร้อนสูง เพราะประสิทธิภาพจะไม่เสถียรในสภาพแวดล้อมลักษณะนี้

ผู้ลงทุนควรขอให้ผู้รับเหมาทำการวิเคราะห์ TCO โดยอิงจากลักษณะการทำงานของโรงงาน พร้อมทั้งรับรองว่าระบบ HVAC ที่เลือกใช้สามารถปฏิบัติตามมาตรฐานประสิทธิภาพพลังงานของเวียดนาม (MEPS)

3. ระบบไม่สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมการผลิตได้ตามข้อกำหนด

ระบบ HVAC ที่ไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิ ความชื้น ความดัน หรือการกรองฝุ่นได้ตามมาตรฐานของกระบวนการผลิต โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ อาหาร หรือยา มักเกิดจากการที่ระบบไม่ได้รวมเข้ากับระบบควบคุมและตรวจสอบอัตโนมัติ เช่น BMS/SCADA อย่างเหมาะสม

ผลกระทบคือ อัตราของเสียเพิ่มขึ้น การผลิตหยุดชะงักในพื้นที่ที่ต้องใช้ cleanroom และมีความเสี่ยงในการสูญเสียใบรับรองระดับสากล เช่น GMP, ISO หรือ HACCP ซึ่งส่งผลเสียต่อความน่าเชื่อถือขององค์กร

แผงควบคุมระบบพัดลมระบายอากาศในโรงงาน Power Plus Technology ซึ่งดำเนินการโดย Delco ในฐานะผู้รับเหมาหลักด้านการออกแบบและติดตั้ง

แนวทางแก้ไขที่มีประสิทธิภาพ คือ การออกแบบระบบ HVAC ให้สอดคล้องกับมาตรฐานอุตสาหกรรม พร้อมทั้ง ติดตั้งระบบ BMS/SCADA เพื่อควบคุมและตรวจสอบอัตโนมัติ และต้องผ่านการทดสอบระบบอย่างครบถ้วนก่อนนำไปใช้งานจริง นอกจากนี้ ต้องมั่นใจว่าระบบ HVAC สอดคล้องกับมาตรฐานคุณภาพอากาศภายในอาคาร เช่น TCVN 5687:2010 รวมถึงมาตรฐานสากลอย่าง ASHRAE หรือ CIBSE

4. การติดตั้งไม่เป็นไปตามมาตรฐานทางเทคนิค

การติดตั้งระบบ HVAC ที่ไม่เป็นระบบ เช่น การเดินท่อส่งลมหรือท่อสารทำความเย็นผิดประเภท, ไม่ได้ตรวจสอบระบบกันสั่น กันเสียง หรือผิดระดับ มักเกิดจากขั้นตอนการทดลองเดินระบบที่ขาดความละเอียด หรือไม่มีเอกสารการปฏิบัติงานที่ชัดเจน

สิ่งนี้นำไปสู่ปัญหา เช่น คอมเพรสเซอร์เสียหายก่อนเวลาอันควร, ค่าบำรุงรักษาสูงเนื่องจากต้องรื้อระบบซ่อมบ่อยครั้ง, และความเสี่ยงจากไฟไหม้หรือระเบิดหากเชื่อมต่อระบบผิดมาตรฐาน ซึ่งถือเป็นการละเมิดข้อกำหนดตาม QCVN 06:2022 หากการทดสอบระบบไม่มีเอกสารประกอบ เช่น บันทึกการเดินระบบ, การวัดค่ากระแสไฟฟ้า, อุณหภูมิ หรือความดัน จะทำให้ข้อบกพร่องที่แฝงอยู่ปรากฏภายหลัง 6–12 เดือน

ภาพระบบท่อส่งลมภายใน ระบบ HVAC

ทางออกคือ ต้องกำหนดให้ผู้รับเหมาเดินระบบทดลองใช้งานพร้อมเอกสารครบถ้วน ตรวจสอบคุณภาพการติดตั้งอย่างละเอียด และต้องมีเงื่อนไขในสัญญาที่ครอบคลุมการทดสอบโหลดจริง 100% ก่อนส่งมอบ

5. ขาดกลยุทธ์ในการดำเนินงานและบำรุงรักษา (O&M)

การไม่มีขั้นตอนการดำเนินงานและบำรุงรักษา (O&M) ที่ชัดเจน หรือการพึ่งพาผู้รับเหมาอย่างสมบูรณ์ มักเกิดจากการที่ผู้ลงทุนไม่ให้ความสำคัญกับเอกสารคู่มือและการฝึกอบรมทีมงานภายใน

ผลที่ตามมาคือ ค่าใช้จ่ายในการจ้างบริษัทภายนอกสำหรับงานบำรุงรักษาที่สูงขึ้น อุปกรณ์สูญเสียการรับประกันเนื่องจากไม่ปฏิบัติตามขั้นตอน และเกิดการสูญเสียพลังงานจากการไม่มีข้อมูลการใช้งาน ระบบที่ไม่มีประสิทธิภาพยังส่งผลให้การผลิตหยุดชะงักและเกิดความล่าช้าในการจัดการกับปัญหาต่าง ๆ

ระบบ HVAC จำเป็นต้องมีแผนงาน O&M ที่ชัดเจนเพื่อความเสถียรในระยะยาว

แนวทางที่มีประสิทธิภาพคือ กำหนดให้ผู้รับเหมาจัดเตรียมเอกสาร O&M อย่างละเอียด ครอบคลุมถึงตารางบำรุงรักษา, แผนที่เซ็นเซอร์, รายการตรวจสอบ (checklist) และจัดการฝึกอบรมทีมงานภายใน เพื่อลดการพึ่งพาจากภายนอก

ข้อเสนอแนะสำหรับผู้ลงทุน

เพื่อให้การติดตั้งระบบ HVAC มีประสิทธิภาพสูงสุด ผู้ลงทุนควร:

• พิจารณา ต้นทุนรวมตลอดอายุการใช้งาน (TCO) แทนที่จะเน้นเฉพาะราคาซื้อเริ่มต้น
• กำหนด รูปแบบการดำเนินงานอย่างชัดเจน หลีกเลี่ยงคำอธิบายที่คลุมเครือ
• ตรวจสอบให้มีการ ทดสอบโหลด 100% พร้อมเอกสารการวัดผลแบบครบถ้วน
• เลือกพันธมิตรที่มีความโปร่งใส ให้เอกสารทางเทคนิคชัดเจน และมีความพร้อมในการสนับสนุนระยะยาว
• ปฏิบัติตามข้อกำหนดของรัฐ เช่น QCVN 06:2022 และนโยบายการประหยัดพลังงาน

ความผิดพลาดในการออกแบบและติดตั้งระบบ HVAC เช่น การขาดความเชื่อมโยง, เลือกโมเดลผิด, ไม่สามารถควบคุมสภาพแวดล้อม, การติดตั้งไม่มีคุณภาพ หรือขาดแผน O&M อาจก่อให้เกิดความเสียหายทั้งทางเศรษฐกิจและการดำเนินงาน

ดังนั้น การตรวจสอบหน้างานอย่างละเอียด, สัญญาที่ชัดเจน และเอกสาร O&M ที่ครบถ้วน คือแนวทางสำคัญในการลดความเสี่ยง รักษาประสิทธิภาพการผลิต และเพิ่มมูลค่าการลงทุนในระยะยาว

ดูเพิ่มเติม: แนวโน้มของเทคโนโลยี HVAC ในเวียดนามปี 2025

ดูเพิ่มเติม: การเปรียบเทียบ ระบบ HVAC อุตสาหกรรมและพาณิชย์: ขนาด, ฟังก์ชัน และความต้องการในการบำรุงรักษา