เข้าใจประเภทของสัญญาจ้างเหมาและข้อดีข้อเสียในสัญญาแต่ละประเภทจะช่วยนักลงทุนเลือกประเภทสัญญาที่เหมาะสมที่สุด บทความนี้จะพูดถึงข้อดี ข้อเสียและความแตกต่างของสัญญาก่อสร้างแต่ละประเภทที่นักลงทุนควรเข้าใจชัดเจน
ตามลักษณะโครงการ
สัญญาจ้างเหมาทั่วไปจำแนกตามลักษณะของโครงการได้แก่ 3 รูปแบบที่เจอมากที่สุด
– สัญญา ออกแบบ – ก่อสร้าง (สัญญา ผู้รับเหมา Design – Build): ผู้รับเหมาก่อสร้างทั่วไปมีหน้าที่รับผิดชอบตั้งแต่ขั้นตอนการออกแบบจนถึงขั้นตอนการก่อสร้างโครงการ
– สัญญาจ้างเหมาแบบ EPC (Engineering, Procurement and Construction): ผู้รับเหมาทั่วไปมีหน้าที่รับผิดชอบในการออกแบบ จัดหาจหน่ายอุปกรณ์เทคโนโลยี และก่อสร้างโครงการ
– สัญญาจ้างเหมาแบบเบ็ดเสร็จ (สัญญา Lump Sum Turnkey): ผู้รับเหมาก่อสร้างทั่วไปเข้าร่วมในโครงการตั้งแต่ขั้นตอนการสำรวจหน้างานจนถึงการออกแบบขั้นพื้นฐาน การออกแบบรายละเอียด ดำเนินงานก่อสร้าง ติดตั้งระบบเครื่องกลไฟฟ้า แม้กระทั่งการให้โซลูชันโรงงานที่ชาญฉลาด (Smart Factory) หากนักลงทุนต้องการ
สัญญาจ้างเหมาแบบเบ็ดเสร็จเป็นสัญญารูปแบบสำหรับนักลงทุนที่ไม่คอยมีประสบการณ์หรือเข้าสู่วงการก่อสร้างเป็นครั้งแรก สัญญารูปแบบนี้ช่วยลดแรงกดดันในการจัดการโครงการสำหรับนักลงทุน ซึ่งช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการและเวลาได้มาก แต่ยังคงมีการประเมินโดยภาพรวมตั้งแต่การออกแบบไปจนถึงวิธีการก่อสร้าง ต้นทุนโดยรวมของโครงการ
ข้อดี ข้อเสียและความแตกต่างของสัญญาจ้างเหมาแต่ละประเภทที่จำแนกตามลักษณะของโครงการ
| Design – Build | EPC | Lump Sum Turnkey | |
| บทบาทของผู้รับเหมา | รับผิดชอบทั้งงานออกแบบและงานก่อสร้าง | รับผิดชอบงานออกแบบ ก่อสร้างและจัดหาจำหน่ายเครื่องจักร์อุปกรณ์เทคโนโลยี | รับผิดชอบงานตั้งแต่การสำรวจ ออกแบบและก่อสร้างจนถึงการติดตั้งระบบเครื่องกลไฟฟ้า ให้โซลูชั่นโรงงานที่ชาญฉลาดถ้านักลงทุนต้องการ |
| ข้อดี | – ประหยัดเวลาในขั้นตอนดำเนินการทางกฎหมาย. – ผู้รับเหมาจะรับผิดชอบโครงการ100% – ผู้รับเหมาสามารถจัดการ ให้คำแนะนำโซลูชั่นที่เหมาะสมเมื่อเกิดปัญหาในระหว่างดำเนินงาน | – ประหยัดเวลา ค่าใช้จ่ายและบุคลากรเนื่องจากนักลงทุนจะทำงานกับผู้รับเหมาชั้นต้นแค่เจ้าเดียว – รับรองความถูกต้องตามกฎหมายของโครงการทั้งหมด –มีแผนรายละเอียดตั้งแต่ต้น. | – มีแผนค่าใช้จ่ายทั้งหมดตั้งแต่ต้น –ประหยัดเวลา ค่าใช้จ่ายและลดปัญหาเรื่องบริหารจัดการ – ปฎิบัติถูกต้องตามแบบ ช่วยประหยัดเวลาการตรวจเช็คโครงการ |
| ความเสี่ยงที่นักลงทุนอาจจะเจอ | – ต้องควบคุมอย่างใกล้ชีดเนื่องจากปริมาณงานมากมาย นักลงทุนต้องมีความสามารถเพียงพอที่จะควบคุมและตรวจสอบผู้รับเหมา อาจจะจ้างหน่วยงานควบคุมถ้าจำเป็น – อาจจะมีค่าใช้จ่ายเกิดขึ้นเพิ่มเติมในระหว่างดำเนินงานเนื่องจากยังไม่มีแผนค่าใช้จ่ายทั้งหมดตั้งแต่ต้น | –เมื่อผู้รับเหมาได้มอบอำนาจดำเนินงานทั้งหมด นักลงทุนอาจจะเจอความเสี่ยงเกี่ยวกับด้านการเงินและความคืบหน้าเนื่องจากโครงการขนาดใหญ่. – ต้องเป็นผู้รับเหมารายใหญ่และมีความสามารถทางการเงินที่ดี. | – นักลงทุนรับผิดชอบโครงการ 100% |
| กรณีควรเลือก | จะเลือกเมื่อนักลงทุนมีความสามารถเพียงพอที่จะควบคุมและตรวจสอบผู้รับเหมา | จะเลือกเฉพาะในกรณีที่นักลงทุนเข้าใจเกี่ยวกับเครื่องจักร สายการผลิตและความต้องการทางเทคนิคของระบบเท่านั้น นักลงทุนจ้างผู้รับเหมา EPC ปฎิบัติและจะตรวจสอบและตรวจรับงาน | เหมาะสมกับหลายๆ โครงการ ขอแค่ว่านักลงทุนและผู้รับเหมาตกลงกันชัดเจนในขอบเขตและค่าใช้จ่ายตั้งแต่ต้น |
| ความต้องการเมื่อเลือกผู้รับเหมาทั่วไป | – ทรัพยากรณ์มนุษย์ที่แข็งแกร่งและมากมาย – ทีมงานสถาปนิกมีประสบการณ์และความเชี่ยวชาญสูง – ทีมช่างมีความรับผิดชอบและฝีมือที่ดี | – ผู้รับเหมารายใหญ่และมีความสามารถทางการเงินที่ดี. – ทีมงานสถาปนิกมีความเชี่ยวชาญสูงและมีประสบการณ์ – มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับเครื่องจักร เทคโนโลยีในสายการผลิต รับรองคุณภาพเครื่องจักร และมีการรับประกันชัดเจน | – ผู้รับเหมาทั่วไปที่น่าเชื่อถือ มีประสบการณ์มากมายในงานก่อสร้าง สามารถควบคุมค่าใช้จ่ายได้ดี – มีทีมสถาปนิกและช่างที่มีความเชี่ยวชาญสูง |
ประเภทสัญญาที่จำแนกตามราคาจ้างเหมา
มีสัญญา 3 ประเภทหลักที่จำแนกตามราคาสัญญาจ้างเหมาทั่วไป ได้แก่:
- สัญญาจ้างเหมาแบบเบ็ดเสร็จ: มูลค่าของสัญญาคงที่ ไม่เปลี่ยนแปลงในตลอดกระบวนการตั้งแต่ขั้นตอนการประมูลราคา ขั้นตอนดำเนินการจนถึงขั้นตอนการส่งมอบงานภายในขอบเขตของสัญญาที่ลงนามกันไว้
- สัญญาคงที่ราคาต่อหน่วย: สัญญาคิดราคาต่อหน่วยเป็นสัญญาที่มีราคาคงที่ในตลอดระยะดำเนินการสำหรับงานทั้งหมดที่กำหนดในสัญญา ผู้รับเหมาจะได้รับค่าจ้างตามจำนวนและปริมาณงานจริงที่ได้ตรวจรับตามข้อกำหนดบนพื้นฐานราคาดงที่ระบุในสัญญา
- สัญญาแบบสามารถปรับราคาต่อหน่วย: สัญญาแบบสามารถปรับราคาต่อหน่วยเป็นสัญญาที่มีราคาได้ปรับเปลี่ยนบนพื้นฐานข้อตกลงในสัญญาสำหรับงานทั้งหมดในสัญญา ผู้รับเหมาจะได้รับค่าจ้างตามจำนวนและปริมาณงานจริงที่ได้ตรวจรับตามข้อกำหนดบนพื้นฐานราคาระบุในสัญญาหรือราคาที่มีการปรับเปลี่ยน
ด้วยสัญญาแพ็คเกจ นักลงทุนกำหนดต้นทุนให้กับผู้รับเหมา โดยไม่ต้องสนใจถึงปัญหาราคาที่ปรับเปลี่ยนในตลาดหรือปัญหาวัสดุการขาด/เกิน ผู้รับเหมาก่อสร้างทั่วไปต้องปรับสมดุลค่าใช้จ่ายทั้งหมด ประเมินความเสี่ยงทั้งหมด รับรองการดำเนินโครงการตามที่ตกลงกันไว้โดยไม่มีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมนอกเหนือจากสัญญาและแบบที่ตกลงกันไว้
ข้อดี ข้อเสียและความแตกต่างระหว่างสัญญาก่อสร้างจำแนกตามรูปแบบราคาของสัญญาจ้างเหมาทั่วไป
| สัญญาจ้างเหมาแบบเบ็ดเสร็จ | สัญญาคงที่ราคาต่อหน่วย | สัญญาแบบสามารถปรับราคาต่อหน่วย | |
| ราคา | มูลค่าของสัญญาไม่เปลี่ยนในตลอดระยะเวลาดำเนินการของโครงการ | คงที่ | ราคาสามารถปรับเปลี่ยนตามราคาของตลาด |
| ปริมาณงานของโครงการ | อาจจะเปลี่ยนแปลงในระหว่างดำเนินการโครงการ | คงที่ | |
| มูลค่าสัญญา | = ปริมาณงาน x ราคาคงที่ | = ปริมาณงาน x ราคาที่ปรับเปลี่ยน | |
| ข้อดี | – ค่าใช้จ่ายได้ระบุชัดเจนตั้งแต่ต้น ไม่มีค่าใช้จ่ายเกิดขึ้นเพิ่มเติมในระหว่างดำเนินการโครงการ – นักลงทุนไม่ถูกรับผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงราคาในตลาด | – มีความยืดหยุ่นในการเปลี่ยนแปลงความต้องการและปริมาณงาน | – ความยืดหยุ่นในการเปลี่ยนวัสดุและวัตถุดิบ – ในกรณีราคาตลาดลดลงค่าใช้จ่ายของโครงการก็ลดลงไปด้วย |
| ความเสี่ยงที่นักลงทุนอาจจะเจอ | – จำกัดการปรับเปลี่ยนความต้องการเมื่อโครงการได้เริ่มดำเนินการไปแล้ว | – ยอมรับความเสี่ยงมีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นเนื่องจากการปรับเปลี่ยนปริมาณของงาน | – ค่าใช้จ่ายไม่ได้ระบุตั้งแต่ต้นทำให้ควบคุมค่าใช้จ่ายได้ยาก – ถูกรับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของราคาในตลาด |
| กรณีควรเลือก | เหมาะสมกับทุกโครงการ | เหมาะสมกับโครงการที่ยากในการคำนวณปริมาณงานตั้งแต่ต้น | เหมาะสมกับโครงการที่ยากในการคำนวณค่าใช้จ่ายเนื่องจากปัจจัยตลาดมีความเปลี่ยนแปลง |
| ความต้องการเมื่อเลือกผู้รับเหมาทั่วไป | ผู้รับเหมาที่น่าเชื่อถือสามารถทำการสมดุลค่าใช้จ่ายทั้งหมด ประเมินความเสี่ยงและรับรองความคืบหน้าโดยไม่มีค่าใช้จ่ายเกิดขึ้นเพิ่มเติม | เลือกผู้รับเหมาที่มีชื่อเสียงและมีคุณภาพ | |
